نگاهی به ویژگی‌های شیمیایی و فیزیکی طلا (قسمت دوم)

برای خواندن قسمت اول کلیک کنید.

منشا طلا: 

بیشتر ذخایر طلا،‌ منشا آذرین داشته و یا این‌که از تمرکزهای سطحی، سرچشمه می‌گیرند و تعداد کمتری از ذخایر طلا بر اثر کنتاکت متاسوماتیسم به وجود می‌آیند،‌ اما ذخایر رگه‌ای اکثرا در اثر محلول‌های هیدوترمال حاصل می‌شوند. بین رگه‌های طلادار و سنگ‌های نفوذی یک ارتباط گسترده وجود دارد که پیوند این دو را به وضوح مشخص می‌کند. طلا در توده‌های معدنی از منشا گرمابی، همراه پیریت، میسپیکل کوارتز و یا همراه رودوکروزیت و سایر کانی‌های منگنز و باریتین تشکیل می‌شود. 

رگه‌های نوع اول (سولفید طلا، کوارتز طلادار) توده‌های معدنی قدیمی و قاعدتا، بدون نقره بوده و با سنگ‌های آذرین درونی مربوط هستند. این رگه‌ها گاهی با پدیده متاسوماتوز، بستگی دارند. تمرکزهای مکانیکی، ذخایر عظیم پلاسری را به وجود می‌آورند که این پلاسری‌های طلادار برای استخراج طلا، امروزه بسیار مهم هستند و در داخل ماسه‌ها و شن‌ها به همراه سایر فلزات سنگین، طلا دیده می‌شود. مقدار طلا در پلاسرها تا چند دهم گرم در تن نیز می‌تواند از نظر اقتصادی مناسب باشد. ذخایر سوپرژن مقدار ناچیزی طلا دارند. 


چگونگی پیدایش پلاسر طلا: 

ذخایر طلای پلاسری، در نتیجه هوازدگی و تخریب سنگ‌های طلادار‌،‌ حاصل می‌شوند. تغییرات دما،‌ آب و حلال‌های طبیعی، سنگ‌ها را تجزیه و تخریب کرده و طلا را آزاد می‌‌‌کند،‌ سپس محصولات هوازدگی توسط آب‌های جاری حمل شده و تا حد اندازه‌های کوچکی خرد می‌شوند، بنا بر این مقدار طلای بیشتری آزاد می‌شود. طلا به خاطر داشتن جرم حجمی بالا، در میان توده‌های سیلت، ماسه و گراول جایگزین شده و به وسیله جریان رودخانه حمل می‌‌شود. بیشتر مواقع طلا مانند مواد سبک‌تر به مناطق دورتر حرکت می‌کند و در زمانی که سرعت جریان رودخانه برای حمل طلا به نقاط دورتر کافی نیست، مستقر شده و معمولا روی سنگ بستر متمرکز می‌شود و اصولا جرم حجمی بالای طلا در مقابل عمل حمل و نقل به آن مقاومتی مشابه به دانه‌های درشت‌تر از ماسه می‌دهد. تشکیل پلاسرهای عظیم، با به وجود آمدن یک سطح مبنای جدید در منطقه که ناشی از تخریب عمیق و شدید سنگ‌هاست، همراه است. ذخایر طلای پلاسری معمولا در مناطقی که رگه‌های طلادار وجود دارند یافت می‌شوند، اما ذخایر موجود در رگه‌ها ممکن است بسیار کمتر یا ریزدانه‌تر از آن حدی باشند که از نظر اقتصادی قابل توجه باشد. پلاسرها را به اشکال متنوعی تقسیم‌بندی می‌کنند، اما می‌توان گفت که پلاسرها، نهایتا به دو گروه تقسیم‌بندی می‌شوند: 

1. پلاسرهای کم عمق (پلاسرهای مدرن): اینگونه پلاسرها معمولا در داخل رودخانه‌ها و یا در نزدیکی آنها وجود داشته و توسط دیگر رسوبات پوشیده نشده است. 

2. پلاسرهای عمیق (پلاسرهای قدیمی): این پلاسرها در زیر انبوهی از سنگ‌های پیوسته مدفون شده‌اند. 


شرایط تشکیل وژنز طلا 

بیشتر ذخایر طلا، دارای منشا آذرین بوده و یا این‌که از تمرکزهای سطحی سرچشمه می‌گیرند و تعداد کمتری از ذخایر طلا براثر کنتاکت متاسوماتیزم بوجود می‌آیند. ذخایر رگه‌ای اکثرا در اثر محلول‌های هیدروترمال حاصل می‌شوند. بین رگه‌های طلادار و سنگ‌های نفوذی یک ارتباط گسترده وجود دارد که پیوند این دو را به وضوح مشخص می‌کند. طلا در توده‌های معدنی از منشا گرمابی همراه پیریت، کوارتز و یا همراه رودوکروزیت و سایر کانی‌های منگنز و باریتین تشکیل می‌شود. رگه‌های نوع اول (سولفید طلا، کوارتز طلادار) توده‌های معدنی و قدیمی و قاعدتا، بدون نقره بوده و با سنگ‌های آذرین درونی مربوط هستند. این رگه‌ها گاهی با پدیده متاسوماتوز بستگی دارد. تمرکزهای مکانیکی و ذخایر عظیم پلاسری را بوجود می‌آورند که برای استخراج طلا، امروزه بسیار مهم هستند. مقدار طلا در پلاسرها تا چند دهم گرم در تن نیز می‌توانند از نظر اقتصادی مناسب باشد. ذخایر سوپرژن مقدار ناچیزی طلا دارند. از نظر فلززایی در آن تشکیلات ذخایر طلا در ارتباط با ماگمای بازالتی پوسته زیرین است که بوجود آورنده کمربندهای سنگ سبز آرکئن (2400- 1300 میلیون سال) کانی‌سازیهای فراوان انجام گرفته است. این کمربندها که گروهی از ایالت‌های زمین‌شناسی در آنها قرار دارند، در بیشتر سپرهای قدیمی مشاهده می‌شوند. برای مثال می‌توان کمربند باربرتن آفریقای‌جنوبی، کمربند رودوزیا، کمربند کاگلورلی غرب استرالیا و کمربند دروار هندوستان را ذکر کرد. 

کانی‌سازی در این کمربندها تا حدود زیادی مشابه یکدیگرند و نحوه کانی‌سازی یکسانی برای همه آنها متصور است. فراوانی طلا در این کمربندها بقدری است که در گذشته به کمربندهای رنگ سبز معروف بوده‌اند کانسارهای طلای این کمربندها در سنگ‌های آتشفشانی قلیائی تا اسیدی قرار دارند. در پروتروزوئیک و دوره‌های بعد از آن،‌ ماگمای گرانیتی پوسته نقش مهم‌تری را در تشکیل ذخایر طلا ایفا کرده است. در این دوره ذخایر طلا در چرخه‌های ژئوسنکلینالی و پلاتفرمی و در حرارت ضمن تکتونیکی و فعالیت‌های آذرین دوباره پلاتفرم تشکیل می‌شده، ولیکن ماگماتیسم بازالتی در مراحل نخستین یک چرخه ژئوسینکلینالی، چرخه عمده طلا را بوجود نمی‌آورد. ماگماتیسم بازالتی در مراحل آغازین چرخه ژئوسینکلینالی،‌ سولفیدهای توده‌ای ذخایر اسکاران را با نسبت طلای کم بوجود می‌آورد. در بعضی مناطق هیدروترمال در مرحله میانی فاز اصلی چین خوردگی و جایگزینی باتولیت گرانیتی تشکیل می‌شوند. ذخایر طلای هیدروترمال در ارتباط با دو مجموعه از سنگ‌های آذرین است: 

ذخایر طلا ـ نقره هیدروترمال پلوتونوژنیک که با نفوذی‌های متخلخل کوچک همراهند. 

ذخایر طلا ـ نقره هیدروترمال ولکانوژنیک با یک مجموعه آندزیت ریولیتی همراهند. 

در چرخه پلاتفرمی، ذخایر متامورفوژنیک، در پایین‌ترین سطح ساختمان و تمرکز ثانویه طلا در زون‌های اکسیداسیون سنگ‌های معدنی اولیه و پلاسرها در سطح بالاتر تشکیل می‌شوند. در رابطه با تشکیل ذخایر طلا در زمین 4 دوره اصلی شناخته شده است. ذخایر عظیم طلای کمربند سنگ سبز در قدیمی‌ترین دوره آرکئن تشکیل شده است(5/2 ـ 5/3 میلیون سال). این ذخایر در کانادا،‌ آفریقای جنوبی و غرب استرالیا شناخته شده‌اند. وسیع‌ترین ذخایر چینه‌ای رسوبی شامل کنگلومراهای طلادار در جمهوری آفریقای جنوبی در دوره پروتروزوئیک تشکیل شده‌اند. ذخایر متعدد طلا با منشاء هیدروترمال پلاتونوژنیک پسین (300ـ200 میلیون سال) که منطبق با خاتمه سیکل کوهزایی هرسینین است، پدید آمده‌اند. اضافه بر این، ذخایر هیدروترمال ولکانوژنیک حاوی مقادیر طلا و نقره در مزوزوئیک که با کوهزایی آلپین منطبق است گسترش فراوانی دارد. طلا در طبیعت به صورت کانسارهای ماگمایی، رسوبی، گرمایی و دگرگونی یافت می‌شود. بیشتر ذخایر طلا، منشأ آذرین دارند و یا از تمرکزهای سطحی سرچشمه می‌گیرند و تعداد کمی از ذخایر طلا بر اثر کنتاکت متاسوماتیزم به‌وجود می‌آیند. ذخایر رگه‌ای اکثرا در اثر محلول‌های هیدروترمال حاصل می‌شوند. طلا در توده‌های معدنی از منشأ گرمایی همراه پیریت، کوارتز، کروزیت، آنکریت، رودوکروزیت و فلوئورین تشکیل می‌یابد. پاراژنز طلا عمدتا همراه با نقره، پیریت، کوارتز، گالن، آرسنوپیریت، آنتیمونیت و تلوریت بوده و کانی‌های مشابه آن پیریت، کالکوپیریت و مارکاسیت است، کانسارهای طلا بر اساس سن، منشا و پتانسیل اقتصادی آنها تقسیم‌بندی می‌شوند، کانسارهای طلا را به دو گروه سنی پرکامبرین و فانروزوئیک می‌توان تقسیم کرد. تاکنون تقسیمات متعددی توسط زمین‌شناسان مختلف برای کانسارهای طلا ارایه شده و دانشمندانی، همچون بیتمن و ایتانتون هر یک طلا را در گروه‌های متفاوتی قرار داده‌اند. 

ـ تقسیم‌بندی کانسارهای طلا بر اساس نظر کریم‌پور (سن سنگ در بر گیرنده، منشأ و پتانسیل اقتصادی) 


گروه پرکامبرین 

الف. آرکئن 

ـ کانسارهای طلا همراه رسوبات شیمیایی آهن‌دار 
ـ کانسارهای طلای نوع رگه‌ای در شیست‌های سبز آرکئن 
ـ کانسارهای نوع ماسیو سولفاید 
کانسارهای نوع پلاسر 

ب. پروتروزوئیک 

ـ کانسارهای طلای نوع پلاسر 
ـ کانسارهای ماسیو سولفاید 

گروه فانروزوئیک 

کانسارهای طلای اپی‌ترمال 
ـ نوع پراکنده در سنگ‌های کربناته 
ـ نوع پراکنده در سنگ‌های آتشفشانی 
ـ نوع رگه‌ای 
کانسارهای نوع پلاسر 
کانسارهای ماسیو سولفید 
نوع کوروکو 
نوع قبرس 
کانسارهای مس پورفیری 
ـ مدل مونزونیتی 
ـ مدل دیوریتی 

متالوژنی طلا در دوره آرکئن به نحو چشمگیری مورد توجه است. ماگمای بازالتی پوسته زمین به‌وجود آورنده سنگ سبز ژئوسنکینالی پرکامبرین است. کمربند سبز آرکئن با سن 2300 تا 2400 میلیون سال، در بر گیرنده کانی‌سازی فراوان و چندین ایالت متالورژنی است. از این جمله می‌توان از کمربند بار بر تن آفریقای‌جنوبی، کمربند رودزیا، کمربند کالگورومی غرب استرالیا و کمربند دراور هندوستان نام برد. در گذشته کمربند سنگ‌های سبز به نام‌های کمربند طلا معروف بودند. سنگ‌های دربر گیرنده کانسارها در این کمربند از سنگ‌های بازیک تا اسیدی متغیر است. در پروتروزوئیک و بعد از آن ماگمای گرانیتی نقش مهم‌تری را ایفا می‌کند. در این دوره ماگماتیسم بازالتی در مراحل نخستین یک چرخه ژئوسنکلینالی ذخایر مهمی از طلا را به‌وجود نمی‌آورد، بلکه موجب تشکیل ذخایر ماسیوسولفاید و اسکارن با عیار کم طلا می‌شود. 


ویژگی‌های ژئوفیزیکی طلا 

روش الکترومغناطیس و مغناطیس هوایی و زمینی برای شناسایی این کانسارها بسیار مفید است و همچنین از روش IP جهت شناسایی زون‌های سولفیدی استفاده می‌شود. 


رگه‌های طلا 

کانسارهای رگه‌ای در شیست‌های سبز آرکئن یافت می‌شوند. سنگ اولیه، شامل سنگ‌های مافیکی، اولترامافیکی، ولکانیکی و رسوبات شیمیایی است. طلا به صورت آزاد و در داخل پیریت، آرسینوپیریت و دیگر سولفیدها یافت می‌شود. مقدار ذخیره در بیشتر موارد کمتر از یک میلیون تن و عیار طلا بین 15 تا 100 گرم در تن در نوسان است. این ذخایر در سپرهای آرکئن کانادا، رودزیا و استرالیا کشف شده‌اند. 


تقسیم‌بندی کانسارهای طلا براساس نظر اسمیرنف و گنیزبرگ 

ـ هیدروترمال مرتبط با توده‌های نفوذی 
ـ هیدروترمال مرتبط با سنگ‌های آتشفشانی 
ـ دگرگونی 
ـ پلاسر 

اسکارن‌های طلا: اسکارن‌های طلا عمدتا در کمربندهای زون فرورانش جزایر قوسی و یا زون بازشدگی پشت کمربند قوسی کشف شده‌اند. در مجاورت توده‌های نفوذی دیوریتی، کوارتز دیوریتی و سینیتی و سنگ‌های کربناته در محدوده زمانی فانروزوئیک و عمدتا در دوران دوم و سوم زمین‌شناسی تشکیل شده‌اند. در غرب استرالیا اسکارن‌های طلا نوع منیزیم‌دار متعلق به آرکئن نیز کشف شده است. این اسکارن‌ها از نوع کلسیم‌دار و منیزیم‌دار هستند. غالب اسکارن‌های طلا از نوک کلسیک هستند و در ارتباط با کانسارهای مس پورفیری مناطق جزایر قوسی هستند. اسکارن‌های طلا نوع منیزیم‌دار عمدتا با کانسارهای مولیبدن پورفیری و یا تنگستن پورفیری در ارتباط هستند و به شکل‌های لایه‌ای (استراتی باند)، عدسی، حالت رگه‌ای و بافت‌های توده‌ای، گرانوبلاست، پورفیروبلاست تا هورنفلس دیده می‌شوند. طلا در این کانسارها به صورت ذرات دانه‌ریز آزاد در بین کانی‌ها و یا به حالت ادخال داخل سولفیدها تشدیل شده و طلا اکثرا با کانی‌های بیسموت‌دار به‌ویژه تلوریدهای بیسموت‌دار یافت می‌شوند. 

اسکارن طلا نوع منیزیم‌دار حاوی طلای خالص ± پیروتیت ± کالکوپیریت ± پیریت ± مگنتیت ± گالن ± تتراهدریت است. 


اسکارن‌های طلا نوع کلسیک: 

زون غنی از پیروکسن: 

طلای خالص ± پیروتیت ± آرسنو پیریت± کالکوپیریت ± تلوریدها ± بیسموتینیت ± کبالتیت ± بیسموت خالص ± اسفالریت ± مالدونیت، میزان سولفید و نسبت (پیریت/ پیروتیت) بالاست. 

زون غنی از گارنت: 

طلای خالص ± کالکوپیریت ± پیریت ± آرسنو پیریت± مگنتیت ± هماتیت ± پیروتیت ± گالن ± تلوریدها ± بیسموتینیت. میزان سولفید از زون پیروکسن کمتر و نسبت پیریت/ پیروتیت نیز پایین است.


زون غنی از اپیدوت: 

طلای خالص ± کالکوپیریت ± پیریت ± آرسنو پیریت± هماتیت ± مگنتیت ± پیروتیت ± گالن ± اسفالریت ± تلوریدها. میزان سولفید بالا تا متوسط و نسبت (پیریت/ پیروتیت) پایین است. 

آنومالی عناصر Au, As, Bi, Te, Co, Cu, Zn, Ni مشاهده می‌شود. در نوع کلسیت نسبت Ag به Au، Cu به Au و Zn به Au پایین است. این کانسارها دارای آنومالی مغناطیسی و ثقلی بوده و روش IP نیز در آن کاربرد دارد. ذخیره این اسکارن‌ها 4/0 تا 13 میلیون تن و عیار آن 2 تا 15 گرم در تن گزارش شده است. 
تحقیقات روی چشمه‌های آب گرم فعال زلاندنو توسط کروپ (1978) و نقاط دیگر دنیا توسط (هنلی، 1986) نشان می‌دهد که شباهت نزدیکی بین زون‌های ژئوشیمیایی و آلتراسیون ذخایر طلای اپی‌ترمال و چشمه‌های آب گرم وجود دارد. 

کانسارهای مرتبط با فعالیت‌های اپی‌ترمال: چشمه‌های آب گرم را بر اساس تکتونیک صفحه‌ای می‌توان به چشمه‌های آب گرم کمربند تکتونیکی مخرب، چشمه‌های آب گرم رژیم تکتونیکی سازنده و چشمه‌های آب گرم گسل‌های عمیق تقسیم کرد. چشمه‌های نوع اول و دوم حرارت خود را از ماگما می‌گیرند، در صورتی که نوع سوم به دلیل نفوذ به اعماق زیاد گرم می‌شوند. مطالعه ترکیب شیمیایی سیالات درگیر، بررسی موقعیت تکتونیکی و پترولوژی سنگ‌های میزبان ذخایر طلای اپی‌ترمال، ارتباط نزدیک آنها را با چشمه‌های آب گرم کمربند تکتونیکی مخرب تایید می‌کند. کانسارهای اپی‌ترمال از روی نوع کانی‌ها و نوع دگرسانی در سنگ‌های دیواره تشخیص داده می‌شوند، پیروتیت و آرسنوپیریت قبلا به عنوان کانی‌های با درجه حرارت بالا تلقی می‌شوند، اما امروزه پیروتیت هم به صورت فرم هگزاگونال مربوط به حرارت بالا و هم به فرم منوکلینیک مربوط به حرارت پایین یافت می‌شوند. 

چگونگی حمل و نحوه ته‌نشینی طلا در محلول‌های گرمایی: مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که در دمای بیش از 300 درجه سانتیگراد بخش اعظم طلا به‌صورت کمپلکس کلر و در دمای کمتر از آن به صورت کمپلکس‌های بی‌سولفیدی حمل می‌شود. در کانسارهای مس پورفیری و ذخایر اکسیدهای آهن نوع Cu-Au و بخشی از کانسارهای ماسیوسولفید، طلا در محلول گرمایی عمدتا به صورت کمپلکس کلر حمل می‌شود. در کانسارهای اپی‌ترمال و بخشی از ماسیوسولفیدها، طلا عمدتا به صورت کمپلکس‌های بی‌سولفید طلا حمل می‌شود. 

مطالعات سیالات درگیر ذخایر طلای اپی‌ترمال نشان می‌دهد که در زونی که طلا بر جای گذاشته شده محلول در حال جوشیدن بوده و از خصوصیات مهم زون جوشش، وجود دو نوع سیال درگیر است. یکی سیال غنی از گاز و دیگری سیال غنی از محلول. در صورتی که فشار بخار آب و گازها خیلی بالا و عمق کم باشد، انفجار رخ داده و برش هیدروترمالی به‌وجود خواهد آمد که در این حالت ذخیره طلا تشکیل نخواهد شد. در مواردی که حرارت اولیه محلول پایین است به دلیل عدم جوشش محلول، کمپلکس‌های بی‌سولفیدی به صورت محلول درآمده و در سطح پخش خواهند شد. 

زون‌های آلتراسیون در کانسارهای اپی‌ترمال در سنگ‌های آذرین، شامل زون‌های سیلیسی، آرژیلیک، سرستیک، پروپتیک + آلونیت + پتاسیک است. در صورتی که در سنگ‌های کربناته بیشتر از نوع سیلیسی است، قسمت اعظم ذخیره طلا در زون سرستیک و بخشی از آن در زون آرژیلیک تشکیل خواهد شد. مهم‌ترین عناصر ردیاب برای کانسارهای اپی‌ترمال طلا عبارتند از: Pb, Te, Sb, Hg, As 

سیلیتو (1993) کانسارهای اپی‌ترمال فلزات قیمتی را بر اساس نوع دگرسانی و کانی‌شناسی به 2 گروه تقسیم کرد: 

الف. کانسارهای طلای اپی‌ترمال نوع سولفیداسیون بالا یا اسید ـ سولفات 

خصوصیات زمین‌شناسی: این ذخایر همراه با سنگ‌های آتشفشانی، در مناطقی که توده‌های نفوذی نیمه عمیق اسیدی تا حد واسط حضور دارند، یافت می‌شوند. جایگاه تکتونیکی آنها عمدتا در کمربندهای زون فرورانش و مناطق پشت قوسی، در محل گودال‌های آتشفشانی (کالدرا) و همچنین در مجموعه گنبدهای ریولیتی است. این کانسارها احتمالا بخش فوقانی سیستم‌های مس پورفیری را تشکیل می‌دهند. از نظر سنی عمدتا در محدوده‌های زمانی دورانی سوم و چهارم کشف شده‌اند. 

بافت و شکل ذخیره: به صورت بافت حفره‌ای در سیلیس، رگه‌های دار یا لایه‌بندی، حالت برشی و یا به صورت رگه‌ای و توده‌های جانشینی یافت می‌شوند. 

آلتراسیون: کانی‌های نظیر کائولینیت، آلونیت، باریت، هماتیت، سرسیت، ایلیت، پیروفیلیت، جروسیت، در زون‌های آلتراسیون به چشم می‌خورند، همچنین به دلیل تاثیر محلول‌های اسیدی و حل شدن سایر مواد، کوارتز به حالت دانه‌ریز و به صورت حفره‌ای باقی می‌ماند. 

کانی‌های ذخیره: پیریت، آنارژیت، کالکوزیت، کولویت، بورنیت، طلا، الکتروم، اسفالریت، کالکوپیریت، گالن، تتراهدریت، کانی‌های باطله، شامل پیریت و باریت هستند. 

ویژگی‌های ژئوفیزیکی: پایین بودن خواص مغناطیسی به دلیل شست و شوی اسیدی سنگ‌های منطقه 


ب. کانسارهای طلای اپی‌ترمال نوع سولفید کم آدولاریا ـ سرسیت 

خصوصیات زمین‌شناسی: این ذخایر همراه با سنگ‌های آتشفشانی کالک آلکالن آندزیتی کمربندهای زون فرورانش یافت می‌شوند، از نظر سنی عمدتا مربوط به دوران سوم هستند، اما در دوران دوم و اول نیز کشف شده‌اند. در مناطق گسلی دهانه‌های آتشفشانی و گسل‌های زون‌های کششی تشکیل می‌شوند و در بخش فوقانی توده‌های نیمه عمیق قرار می‌گیرند. 

بافت و شکل: عمدتا توسط زون‌های گسلی کنترل می‌شوند. در صورتی که سنگ‌های میزبان از تخلخل مفید و مناسب برخوردار باشند عرض زون کانی‌سازی ممکن است گسترده باشد. بافت در زون گسلی از نوع پرکننده فضای خالی است. 

آلتراسیون: زون سیلیسی به صورت کلسدونی، رگه‌های کوارتز، آدولاریا، کلسیت، ایلیت، سرسیت، کائولینیت و آلتراسیون پروپیلیتیک. 

کانی‌های ذخیره: الکتروم، طلا، آرژانتیت، کالکوپیریت، اسفالریت، گالن، تتراهدریت، سولفاسالت‌های نقره و در بخش فوقانی سیستم آنومالی As, Sb, Hg دیده می‌شود. 

ویژگی‌های ژئوشیمیایی: از ویژگی‌های ژئوفیزیکی این ذخایر استفاده از روش VLF برای شناسایی زون گسلی دارای سولفید، پرتونگاری جهت شناسایی زون غنی از پتاسیم است. 


ج. طلای نوع کارلین (کانسارهای طلای غیرقابل رؤیت) 

خصوصیات زمین‌شناسی: سنگ میزبان، شامل سنگ آهک، شیل حاوی مواد آلی و دولومیت است. در بعضی مناطق دایک‌های نفوذی نیز گزارش شده است. 

بافت و شکل: به صورت استراتی باند، جانشینی در سنگ‌های کربناته و به حالت توده‌ای و استوک ورک نیز دیده می‌شوند. 

آلتراسیون: آلتراسیون سیلیسی به حالت ژاسپروئید نسبتا فراوان است. زون آرژیلیک در مناطق حاوی سنگ آهک رسی توسعه می‌یابد. مواد آلی نیز در بعضی نقاط متمرکز می‌شوند. 

کانی‌شناسی ذخیره: طلای آزاد، آرسنوپیریت، زرنیخ و قرمز، استینیت، فلوریت، باریت، پیریت، سینابر، کانی‌های تالیوم‌دار. 

ویژگی‌های ژئوشیمیایی: دو نوع آنومالی و زون‌بندی ژئوشیمیایی دیده می‌شود: 

1. Au, As, Hg, W 

2. Au, As, Hg, Sb, Ti 


ویژگی‌های ژئوفیزیکی: 

ـ جریان مقاومت پایین 

ـ با مطالعات مغناطیسی می‌توان توده‌‌های نفوذی را مشخص کرد. 

• در کانسارهای طلای اپی‌ترمال نوع پراکنده در سنگ‌های کربناته، طلا به صورت خالص، به همراه جیوه و آرسنیک، سطح پیریت را می‌پوشاند و به ندرت به صورت انکلوزیون در داخل پیریت و آرسنوپیریت قرار می‌گیرد.


ادامه دارد...

محمد جلالی / دانشجوی دکترای اکتشاف دانشگاه امیرکبیر تهران